Ô nhiễm sông ngòi- Vấn đề môi trường cần được quan tâm

Ảnh hưởng của ô nhiễm sông

Các dòng sông là không thể thiếu đối với cả xã hội loài người và đối với môi trường rộng lớn hơn, và ô nhiễm của những dòng sông đó có thể gây ra một loạt các tác động tiêu cực đến đời sống thực vật, động vật và con người. Hệ sinh thái ven sông vừa tích tụ vừa vận chuyển ô nhiễm, tập trung các chất ô nhiễm hữu cơ và vô cơ theo những cách gây hại cho hệ thực vật, động vật và sức khỏe con người, cũng như vận chuyển chúng ra biển.

Ngoài tác động đến môi trường, một khía cạnh không thể bỏ qua là khía cạnh kinh tế – các con sông vừa là lối sống vừa là sinh kế của rất đông người dân, mang lại nguồn thu nhập thông qua đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, và một con sông bị ô nhiễm sẽ làm cạn kiệt nguồn trữ lượng cá, động vật giáp xác và các thủy sinh vật khác mà một số nền kinh tế dựa vào.

Có những con sông đã từng rất trong, sạch là nơi lưu giữ tuổi thơ của bao người thì ngày nay, chúng đang gặp phải tình trạng ô nhiễm nặng nề

Phân loại ô nhiễm sông

Thực trạng ô nhiễm tại sông ngòi được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên đặc điểm của chất thải. Có thể phân chia thành những loại cơ bản sau:

Chất thải thô

Loại ô nhiễm rõ ràng nhất có lẽ là rác và chất rắn thô. Bao gồm các vật liệu như xốp, hộp kim loại và bao bì nhựa, những thứ này khó coi và tồn tại lâu trong môi trường. Chúng có thể làm tắc nghẽn các đường nước và cũng có nguy cơ đối với đời sống của chim và cá có thể nuốt hoặc vướng vào chúng.

Cặn và chất rắn mịn

Cát, sạn và các chất rắn mịn khác được mang theo nước mưa và trôi vào sông, nơi chúng tích tụ. Sự phù sa của tổng chất rắn lơ lửng (TSS) này có thể làm tắc nghẽn các con sông, và sự lắng đọng có thể ảnh hưởng xấu đến đời sống động vật không xương sống và sự tồn tại của trứng cá.

Hóa chất

Các chất ô nhiễm hóa học gây hại có thể xâm nhập vào các con sông từ một số nguồn, từ rõ ràng hơn như chất thải từ các cơ sở công nghiệp, đến ít rõ ràng hơn như nước chảy từ các trang trại và đường xá. Những hóa chất này có thể hủy hoại môi trường ngay lập tức và thảm khốc, hoặc có thể xây dựng từ từ, tích tụ trong đời sống động thực vật theo cách mà các tác động môi trường và sức khỏe con người không được thực hiện trong nhiều năm. Ô nhiễm chất dinh dưỡng có thể làm mất cân bằng hệ sinh thái, gây ra hiện tượng tảo nở hoa có thể tạo ra chất độc gây hại cho các đời sống thủy sinh khác.

Các chất ô nhiễm hóa học điển hình:

• Amoniac
• Phân bón như nitrat và phốt phát
• Chất tẩy rửa và chất hoạt động bề mặt
• Dầu và hydrocacbon
• Dung môi hữu cơ và các dung môi khác
• Các kim loại nặng như cadmium, thủy ngân, chì và asen

Chất gây ô nhiễm sinh học

Ở những nơi điều kiện vệ sinh kém, xử lý nước thải không hiệu quả hoặc không có hoặc người dân sống gần sông, mầm bệnh có thể xâm nhập vào nguồn nước dễ dàng hơn. Được truyền qua phân người và động vật, một số vi khuẩn và ký sinh trùng có thể gây ra nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe con người ở những nơi trên thế giới, nơi nước sông được sử dụng để nấu ăn, giặt giũ hoặc uống.

Ở nhiều nơi, người dân vẫn phải sử dụng nước sông ô nhiễm để phục vụ cuộc sống sinh hoạt hàng ngày

Những con sông ô nhiễm nhất thế giới

Nói về ô nhiễm sông, mặc dù không có thống kê cụ thể về mức độ ô nhiễm nhưng có thể nhắc đến các con sông đang gặp phải tình trạng ô nhiễm nhất trên thế giới như:

Sông Niger, Nigeria

Cửa sông Niger là đầu mối giao thông sầm uất, tạo điều kiện tiếp cận cho các tàu vận tải chở hàng hóa ra vào Nigeria. Trong số các mặt hàng xuất khẩu của mình, dầu của Nigeria là nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng ở Đồng bằng sông Niger, với các vụ tai nạn, tràn dầu, phá hoại bởi các nhóm như Boko Haram và các quy trình sản xuất dầu nói chung, tất cả góp phần gây ra tổng lượng dầu tràn lên tới 13 triệu thùng dầu từ năm 1958. Đây cũng chính là lý do giải thích tại sao sông Niger là một trong những con sông gặp phải tình trạng ô nhiễm nặng nề nhất.

Sông Hằng, Ấn Độ

Về mặt kinh tế, môi trường và tinh thần đối với Ấn Độ, sông Hằng từ lâu đã được coi là một trong những con sông ô nhiễm hơn trên thế giới. Mặc dù được sử dụng cho mục đích tắm rửa, nghi lễ và không hơn gì một cống thoát nước, sông Hằng cung cấp nước ngọt cho khoảng 500 triệu người. Ô nhiễm phân và chất thải công nghiệp từ các thành phố công nghiệp hóa nặng như Kanpur, Allahabad, Varanasi và Patna kết hợp với nhau khiến nước sông Hằng vừa là mối nguy hiểm đối với sức khỏe con người vừa là nguy cơ môi trường nghiêm trọng.

Sông Citarum, Indonesia

Sông Citarum là một con sông dài 300 km (180 dặm) chảy qua Tây Java ở Indonesia, và thường được coi là con sông ô nhiễm nhất thế giới. Có tới 2.000 cơ sở công nghiệp hoạt động trên hoặc gần sông, góp phần làm tăng mức độ nguy hiểm của chì, thủy ngân, asen và các chất ô nhiễm độc hại khác gây ô nhiễm nước. Một dự án phục hồi kéo dài 15 năm, trị giá 4 tỷ đô la bắt đầu vào năm 2011.

Sông Matanza / Riachuelo, Argentina

Río la Matanza / Riachuelo chạy dài 64 km (40 dặm) qua Buenos Aires ở Argentina trước khi đi vào Río de la Plata trên đường đến Đại Tây Dương. Lượng chất ô nhiễm công nghiệp cao như vậy chảy vào sông từ các nhà máy và cơ sở công nghiệp khiến nghệ sĩ và nhà hoạt động môi trường Nicolás García Uriburu cảm thấy buộc phải nhuộm xanh dòng sông trong cả hai năm 1970 và 2010 như một cách để làm nổi bật mức độ nghiêm trọng của vấn đề ô nhiễm đường thủy.

Ô nhiễm, dù ở mức độ nặng hay nhẹ đều gây ra hậu quả nhất định và con người, động vật thủy sinh là các đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Do đó, vì chính sức khỏe của chính chúng ta, xả rác một cách có ý thức, áp dụng các biện pháp ngăn ngừa, cải thiện chất lượng dòng nước là điều nên áp dụng.